یکی از نیازهای مهم بشر بهره‌مندی مسکن است که با گذشت زمان و پیچیدگی هرچه بیشتر ساختار اجتماعی در دوران حاضر از اهمیت بالاتری برخوردار شده است. طرح اقدام ملی مسکن هم به منظور تأمین این نیاز مهم برای اقشار کم بضاعت ایجاد شده و در واقع تکمیل کننده طرح ناتمام مسکن مهر است. این پروژه ملی قرار است که در طی چند مرحله به اجرا در بیاید.
تأمین زمین این طرح از سوی دولت انجام گرفته و در این طرح سعی بر آن است که مشکلات مسکن مهر دیگر تکرار نشود. در ادامه شرایط این طرح و البته اینکه آیا مسکن ملی به صرفه است یا خیر بحث خواهد شد.
برای محاسبه آنلاین هزینه ساخت روی گزینه مد نظر خود کلیک کنید
درباره مسکن ملی
طبق پیش بینی‌ها، با طرح مسکن ملی، قیمت املاک در شهرهای بزرگ تغییراتی را تجربه کرده و تا حدودی از قیمت و هزینه اجاره بهای آن کاسته خواهد شد. پس از ثبت نام در این طرح و با واگذاری این واحدهای مسکونی به متقاضیان احتمالاً باید در انتظار کاهش قیمت مسکن بود. در این طرح در کنار تکمیل ۵۰۰ هزار واحد ناتمام مسکن مهر، احداث ۲۰۰ هزار واحد مسکن روستایی و در کل حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار واحد مسکونی در دستور کار است.
در این طرح، ساختمان‌های بلند مرتبه جدیدی ساخته نخواهد شد بلکه تعداد طبقات سازه‌ها نهایتاً ۷ طبقه است. متقاضیان این طرح باید از شرایط زیر برخوردار باشند: متأهل باشند، سابقه سکونت در شهر مورد تقاضای مسکن را داشته و از امکانات و تسهیلات دولتی برای خرید مسکن تاکنون استفاده نکرده باشند و شرایط طرح مسکن ملی برای دریافت تسهیلات اعم از اعتبارسنجی و غیره را نیز داشته باشند.
وام طرح ملی مسکن چه شرایطی دارد؟
وامی که در این طرح ملی مسکن به متقاضیان اعطا می‌گردد، حداقل ۷۵ میلیون تومان بوده و در مواردی به ۱۰۰ میلیون تومان نیز افزایش خواهد یافت. مسئولان می‌گویند که نرخ سود در نظر گرفته شده برای وام طرح ملی مسکن ۱۸ درصد است. این نرخ نسبت به وام مسکن خانه اولی‌ها خیلی بالاتر خواهد بود. در وام مسکن خانه اولی‌ها یک زوج می‌تواند تا سقف ۱۶۰ میلیون تومان هم از بانک وام بگیرد.
بر اساس اعلام بنیاد مسکن، باتوجه‌به توافقی که با بانک مسکن صورت گرفته، قرار است علاوه بر تسهیلات ۷۵ میلیونی، این بانک وام جعاله هم به متقاضیان پرداخت کند. کسانی که در این طرح ملی ثبت‌نام نمایند، باید در ابتدای کار یک هزینه جزئی پرداخت کنند. بعد از نهایی شدن ثبت‌نام، متقاضیان این طرح می‌بایست مبلغی بین ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومان در بانک مسکن سپرده‌گذاری نمایند.
این کار به خاطر آن است تا بتوانند از وام طرح ملی مسکن استفاده نمایند. البته آن‌طور که معاون بنیاد مسکن می‌گوید، دهک‌های اول و دوم یعنی اقشار کم‌درآمد که شامل افراد تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی هستند، نیازی به سپرده‌گذاری اولیه برای دریافت وام طرح ملی مسکن نخواهند داشت.
مقایسه وام طرح ملی مسکن با دیگر وام‌ها
وام طرح ملی مسکن در دسته بندی وام‌های ساخت شناخته شده و رسیدن به آن اینطور است که در ابتدای آغاز طرح ملی متقاضیان باید زمین خود را در اختیار طرح ملی مسکن قرار دهند، در صورتی که متقاضی زمین نداشته باشد، از اراضی دولتی برای ساخت مسکن استفاده خواهد شد.
در شهر تهران نیز سقف وام ساخت مسکن خیلی بیشتر از وام طرح ملی مسکن است به طوری که هر زوج می‌تواند با سپرده‌گذاری ۸۰ میلیونی در بانک مسکن، از وام ۱۶۰ میلیونی از محل صندوق پس‌انداز مسکن یکم استفاده نماید.
این نکته حائز اهمیت است که به جز اعضای تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی، بقیه متقاضیان ثبت نام طرح ملی مسکن باید نصف مبلغ وام را سپرده‌گذاری کرده باشند که از این نظر تفاوتی با وام مسکن صندوق نخواهد داشت. سقف وام مسکن در دیگر شهرها پایین‌تر است بوده و ثبت نام طرح ملی مسکن به همین دلیل اقتصادی‌تر می‌شود.
بانک مسکن هم نوعی وام برای شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت و مراکز استان‌ها به نام وام ساخت زوجین ارائه می‌کند که ۱۲۰ میلیون تومان است. این وام هم بیشتر از وام طرح ملی مسکن خواهد بود، اما اگر هر دو نفر بتوانند در طرح ملی مسکن ثبت نام کنند، به هر زوج ۱۵۰ میلیون وام طرح ملی مسکن تعلق گرفته که از این نظر وام طرح ملی مسکن شرایط بهتری دارد.
با این همه در دیگر شهرهای کشور صرفه با طرح ملی مسکن است زیرا در شهرهای زیر ۲۰۰ هزار نفر جمعیت، هر زوج می‌تواند تنها ۸۰ میلیون تومان وام مسکن دریافت کند، درحالی‌که طرح ملی مسکن وام ۷۵ تا ۱۰۰ میلیونی در اختیار هر متقاضی ثبت نام در طرح ملی مسکن قرار می‌دهد.
نکته حائز اهمیت دیگر این است که در صورت استفاده از وام طرح ملی مسکن، خانه ساخته شده به نام شخص بوده و خبری از رهن دولتی نخواهد بود؛ در وام صندوق یکم اما خانه تا پایان بازپرداخت اقساط در رهن بانک مسکن خواهد بود، هرچند می‌توان خانه را همراه وام آن به دیگری واگذار نمود.
همچنین سود وام صندوق مسکن، خیلی کمتر از طرح ملی است. طوری که بانک مسکن برای پرداخت وام ساخت به هر زوج تنها هشت درصد سود سالانه دریافت می‌کند، درحالی‌که این رقم برای وام طرح ملی مسکن سالانه ۱۸ درصد در نظر گرفته شده است.
بر اساس اعلام دولت، دهک‌های اول و دوم یعنی اعضای تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی، نیازی به سپرده‌گذاری اولیه برای دریافت وام طرح ملی مسکن نخواهند داشت. در این شرایط، وام طرح ملی مسکن مانند وام مسکن از محل اوراق تسه خواهد بود. دلیل آن هم این است که در این نوع وام نیازی به سپرده گذاری متقاضی به صورت یک ساله نخواهد بود.
در وام مسکن از طریق فوق، سقف وام دریافتی برای هر نفر در تهران ۸۰ میلیون تومان، در شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت ۶۰ میلیون تومان و برای سایر شهرها ۴۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است. با این تفسیر ثبت نام در طرح ملی مسکن برای دهک‌های اول و دوم ساکن شهرهایی غیر از تهران، کاملاً به صرفه است زیرا با ثبت نام در این طرح امکان دریافت وام بیشتری هست.
به‌علاوه بعد از پایان پروژه طرح ملی مسکن، خانه در اختیار خودتان مصرف کننده قرار می‌گیرد و خبری از سند در رهن بانک نخواهد بود به علاوه این که با ثبت نام طرح ملی مسکن، نیازی به خرید اوراق تسه نخواهد بود. این اوراق به ازای هر ۵۰۰ هزار تومان وام مسکن، ۴۵ هزار تومان قیمت دارند.
این یعنی دریافت وام ۴۰ میلیونی ساخت مسکن در شهرهای کوچک، نیازمند خرید یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان برای خرید اوراق تسه خواهد بود.
باید توجه داشت که درحالی‌که ثبت نام در طرح ملی مسکن نیازی به خرید اوراق تسه ندارد، نرخ سود در نظر گرفته شده برای بازپرداخت وام طرح ملی مسکن، تفاوت زیادی با وام ساخت از محل اوراق تسه ندارد. این یعنی نرخ سود وام طرح ملی مسکن ۱۸ درصد است و بانک مسکن برای پرداخت وام ساخت از محل اوراق تسه ۱۷.۵ درصد سود در نظر می‌گیرد.
لذا اگر کسی عضو کمیته امداد یا سازمان بهزیستی باشد، ثبت نام طرح ملی مسکن برای وی به صرفه‌تر از خرید وام ساخت از محل اوراق تسه خواهد بود. در غیر این صورت بهتر است به‌جای ثبت نام طرح ملی مسکن، سراغ دریافت وام ساخت از بانک برود.
ثبت نام طرح مسکن ملی و شرایط آن
در ذیل شرایط ثبت مسکن ملی اشاره شده است که فرد متقاضی طرح باید دارای شرایط مکانی و مادی زیر باشد.
- نباید از سال ۱۳۸۴ واحد مسکونی داشته باشد.
- ثبت نام این طرح برای افرادی مجاز است که از ابتدای انقلاب تاکنون از تسهیلات و امکانات دولتی در بخش زمین و مسکن استفاده نکرده باشند.
- متأهل بوده اما بانوان مجرد بالای ۳۵ سال و زنان سرپرست خانوار از این شرط مستثنا هستند.
- سابقه حداقل ۵ سال سکونت در شهر مورد تقاضا را داشته باشد.
- نباید هیچ‌گونه منع قانونی برای دریافت تسهیلات بانکی به دلایلی مانند چک برگشتی و تسهیلات معوقه داشته باشد.
- وی باید توانایی تأمین هزینه ساخت مسکن که از توانایی پرداخت اقساط ماهانه جدا است را داشته باشد.
- وی ثبت نام این طرح ملی باید امکان سپرده‌گذاری حداقل ۳۰ درصد هزینه ساخت علاوه بر پرداخت بر تسهیلات بانکی را داشته باشد.
- وی توانایی پرداخت اقساط ماهانه بانکی تسهیلات دریافتی را داشته باشد.
چرایی کم طرفدار بودن مسکن ملی؛ آیا مسکن ملی به صرفه است؟
طرح ملی مسکن در چند شهر مانند تهران کم طرفدار بوده است که این اتفاق به چند دلیل عمده است. یکی از آنها این است که قیمت تمام شده واحدهای این طرح مشخص نیست.
اگرچه ساخت هر مترمربع به گفته مسئولان وزارت راه و شهرسازی ۲ میلیون و ۷۷۰ هزار تومان هزینه دارد اما در واقعیت و با توجه به شرایط بازار مسکن و مصالح ساختمانی و عوامل مؤثر در ساخت‌وسازها قیمت واقعی ساخت واحدهای طرح ملی مسکن به بیش از ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسیده است.
بازار مسکن نیز از طرف دیگر در رکود انتظاری به سر می‌برد که شرایط کاهش قیمت چند درصدی را فراهم کرده است. در این وضعیت برخی متقاضیان این طرح که عمدتاً از قشر متوسط جامعه هستند به این نتیجه خواهند رسید که از پرداخت قسط سوم ۸۰ میلیون تومانی که قطعاً تهیه آن بسیار دشوار است منصرف شده به این امید که اتفاقات خوشایندی در بازار مسکن روی دهد بمانند.
علاوه بر این، وام طرح ملی مسکن قرار است از ۱۰۰ میلیون تومان به ۱۵۰ میلیون تومان افزایش یابد، در این صورت مبلغ قسط ماهانه در یک دوره ۱۲ ساله بازپرداخت ۲ میلیون و ۵۴۰ هزار تومان است. با احتساب این شرایط و احتساب وام، یک واحد ۱۰۰ متری خام برای متقاضی حدود ۸۱۷ میلیون تومان است. واحدی که قرار است دو سال دیگر تحویل شود و این واقعیتی است که متقاضیان را با تردید جدی روبرو کرده است.
در مجموع عوامل متعددی دست به دست هم داده و باعث شده‌اند طرح ابتکاری دولت فعلی متقاضی چندانی نداشته باشد. طی ۸ سال اخیر هم کمترین توجه به بخش مسکن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پیشران‌های اقتصاد کشور شده است. طی مدت یاد شده متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی ۶۹۰ درصد افزایش یافته است.
طرح مسکن ملی مخصوص چه کسانی است؟
هدف از طرح مسکن ملی، خانه‌دار شدن ۶ دهک جامعه است که این روزها در حال عملیاتی شدن است. تخصیص مسکن برای دهک‌های یک و دو توسط نهادهایی مانند کمیته امداد و بهزیستی انجام می‌گیرد که وزارت راه نیز به طور گسترده زمین در اختیار آنها قرار داده است.
شرایط طرح مسکن ملی در واقع اینگونه است که همانطور که گفته شد برای کسانی قابل استفاده است که پیش از این تاریخ از اقدامات دولتی برای خانه‌دار شدن استفاده نکرده و به عبارت دیگر در ثبت نام هیچ مسکن دولتی دیگری شرکت نکرده باشند. به علاوه تمامی کسانی که در صندوق پس انداز یکم مسکن برای دریافت تسهیلات خرید خانه سرمایه‌گذاری نموده‌اند هم می‌توانند در این طرح ثبت نام نمایند.
فرهنگیان نیز می‌توانند از طرح مسکن ملی، برای خانه‌دار شدن استفاده نمایند. یکی از شروط خانه‌دار شدن فرهنگیان از طریق این طرح این است که متقاضیان باید فاقد زمین و واحد مسکونی بوده و تاکنون از امکانات دولتی مانند زمین، واحد مسکونی، تسهیلات یارانه‌ای خرید یا احداث مسکن استفاده نکرده باشند.
برای محاسبه آنلاین هزینه ساخت روی گزینه مد نظر خود کلیک کنید
سخن آخر
در پاسخ به این سؤال که آیا مسکن ملی به صرفه است یا خیر؟ باید گفت با آن که تخصیص مسکن برای دهک‌های پایین به‌خصوص دهک‌های یک و دو مانند افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی مهم و ضروری به نظر می‌رسد، اما قیمت تمام شده و صرفه اقتصادی این پروژه نقش اساسی را در تصمیم گیری افراد بازی خواهد کرد.
باید گفت که تجربه مسکن مهر ثابت کرده که این نوع طرح‌ها علاوه بر صرفه اقتصادی می‌بایست کیفیت مناسب و امکان باز پرداخت وام راحت‌تر را برای اقشار هدف به وجود آورند تا بتوانند هدفی را که در پی آن هستند کسب کنند.
