جریان نقدینگی (Cashflow) و مراحل تدوین آن در پروژه

همان طور که در مطالب قبلی اشاره شد یکی از منابع مهم در پروژه که در روند اجرایی آن بسیار اثر می‌گذارد پول است و کمبود نقدینگی در مدت‌زمان اجرای پروژه ازجمله عواملی است که باعث کاهش روند اجرایی پروژه می‌شود. جریان نقدینگی که ساده‌ترین تعریف آن مابه التفاوت سود و هزنیه های یک پروژه است، معمولاً در ابتدای پروژه تدوین و تهیه می‌شود و در مدت عمر پروژه با توجه به شرایط و پیشرفت اجرای پروژه به روزرسانی می‌گردد.

جریان نقدینگی چیست؟

جریان نقدینگی از مهمترین ابزارهایی است که پیمانکاران و کارفرمایان در طول پروژه با آن سر و کار دارند، با این ابزار می‌توان نقدینگی پروژه را کنترل نموده و بهبود داد. با تهیه جریان نقدینگی دقیق می‌توان سودآوری پروژه را در راستای اهداف تدوین شده نزدیک‌تر نمود. یکی از این اهداف نیز مسلماً افزایش ارزش کسب شده (Earned Value) در یک پروژه است.

جریان نقدینگی پروژه یعنی برآورد مقدار پول در دسترس پروژه مطابق با مقادیر دریافتی یا به عبارتی درآمدها و پرداخت ها یعنی هزینه‌های پروژه در زمان‌های مختلف پروژه. تیم مهندسی زمانی می‌تواند جریان نقدینگی را دقیق‌تر برآورد کند که کلیه فعالیت‌های پروژه، نحوه انجام آن‌ها و زمان انجام آن کارها به همراه مشخصات فنی مشخص شده باشد. به عبارتی ایده و طرح پروژه به همراه ساختار شکست کار WBS به دقیق‌ترین شکل ممکن تدوین شده باشد.

جریان نقدینگی (Cash Flow) در سود و زیان پروژه اثر گذار است زیرا بر اساس آن سیاست‌های تأمین نقدینگی تدوین می‌شود و این سیاست‌ها بر حاشیه سود پروژه تأثیر مستقیم دارد. سیاست گذاری‌های مالی پروژه در حین اجراست که منجر به انجام کارهایی همچون پیش فروش محصول پروژه، فروش سهام، شراکت و تأمین وام‌های بانکی جهت تأمین هزینه‌های اجرایی پروژه می شود .

نکات مهم در تدوین جریان نقدینگی پروژه

ازجمله موارد مهم در تهیه جریان نقدینگی این است که در ابتدا باید با توجه طرح پروژه برنامه زمان‌بندی آن تدوین شده باشد. همچنین با توجه به شرایط اقتصادی عواملی همچون تورم، تحریم، تعدیل قراردادها، تغییرات و تاخیرات احتمالی نیز باید در نظر گرفته شود. استفاده از تجارب و دانش کسب شده در پروژه‌های پیشین می‌تواند کمک بسزایی در تدوین برنامه و پیش‌بینی‌ها نماید. به همین دلیل است که واحد کنترل و بایگانی مدارک (DCC) در پروژه‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است.

ابتدا لازم است با تعاریف اصلی این ابزار آشنا شویم:

تعریف بودجه

یعنی مقدار منابع مالی که برای انجام کامل پروژه پیش‌بینی شود که ماهیت آن از جنس پیش‌بینی است.

تعریف هزینه

یعنی مقدار منابع مالی که برای انجام فعالیت‌های اجرایی پروژه صرف شده است که ماهیت آن از جنس کار انجام‌شده است.

تعریف نمودار جریان نقدینگی

جریان نقدینگی در واقع یک پیش‌بینی از وضعیت جاری مالی پروژه در تاریخ‌های مورد نظر است. به عبارتی درآمد کسب شده از فروش و پولی که برای هزینه‌های عملیات اجرایی پروژه هر ماه پرداخت می‌شود را گردش نقدینگی یا جریان نقدی (Cash Flow) گویند.

مراحل تدوین جریان نقدینگی پروژه

قدم اول: شناسایی هزینه‌ها و درآمدها

برای تهیه آن لازم است درآمدها و هزینه‌ها را شناسایی و ساختار شکست (ساختار درختی) آن را ترسیم نماییم:

۱. منابع درآمد را شناسایی کنید

درآمدها (پولی که از مشتری بابت فروش محصول خود دریافت می‌کنید)

• فروش محصول
• فروش سهام
• تهاتر

۲. منابع هزینه‌ای خود را لیست کنید

• خرید زمین
• خرید تجهیزات
• خرید مصالح
• نیروی انسانی
• مجوزات
• طراحی
• هزینه های بالاسری

3.ترسیم درخت هزینه‌ها و درآمدها

قدم اول : تهیه ساختار هزینه‌ها و درآمدهای پروژه

تهیه ساختار هزینه‌های پروژه

ساختار شکست پروژه را باید مطابق با طرح اجرایی پروژه تهیه نمود.

تهیه ساختار درآمدهای پروژه

در این قسمت مطابق لیست آیتم‌های درآمدی، ساختار شکست درآمدها تدوین می‌گردد.

قدم دوم: پیش‌بینی مقادیر ریالی

بعد از شناسایی و تهیه ساختار هزینه‌ها و درآمدها باید پیش‌بینی مقادیر ریالی هر آیتم را مطابق با  کانسپت پروژه و سیاست‌های اجرایی پروژه تدوین نماییم.

قدم سوم: زمان‌بندی جریان درآمدها و هزینه‌ها

در این قسمت با توجه به زمان‌بندی اجرایی پروژه و مشخص شدن پیش‌بینی هزینه‌ها باید سیاست‌های تأمین نقدینگی (درآمدها) صورت پذیرد.

جدول هزینه های پروژه

جدول درآمدهای پروژه

قدم چهارم: تهیه نمودار جریان نقدینگی

پس از تدوین جدول پیش‌بینی هزینه‌ها و تأمین درآمدها بایدنمودار جریان نقدینگی تهیه گردد. این نمودار به مقایسه هزینه برنامه‌ای نسبت به زمان و هزینه انجام‌شده در خلال پروژه تا تاریخ گزارش را نشان می‌دهد و به‌وسیله آن می‌توان تعیین کرد که چقدر از برنامه‌ریزی مالی دچار تغییر شده و یا از برنامه پیروی شده است.

قدم پنجم: خالص جریان مالی

با استفاده از نمودار جریان نقدینگی می‌توان وضعیت نهایی هزینه‌ها و درآمدها را مشاهده نمود و با اختلاف بین جریان ورودی (درآمدها) و جریان خروجی (هزینه‌ها) ، خالص جریان نقدینگی را به دست آورد.

• جریان وجوه نقد ورودی (Total Cash Inflow)
• جریان وجوه نقد خروجی (Total Cash Outflow)
• خالص جریان وجوه نقد (net cash flow)

فواید تهیه جریان نقدینگی

به‌طورکلی می‌توان فواید زیر را برای مدیریت جریان نقدینگی پروژه‌ها مشاهده نمود:

1. 1. استفاده مناسب از شناوری فعالیت‌ها (مدت‌زمانی است که یک فعالیت در زمان‌بندی پروژه می‌تواند با تأخیر شروع شود)، به‌طوری‌که در طول پروژه از منابع مالی به‌صورت بهینه استفاده شود.
   2. کمک به کارفرما و پیمانکار جهت ارزیابی سرمایه اولیه به منظور تأمین مالی و برنامه‌ریزی تـوان مـالی برای انجام پروژه
   3. پیمانکار می‌تواند هزینه‌های ناشی از تأمین مالی را در قیمت پیشنهادی خود در نظر بگیرد. این مسئله به‌ویژه در ایران به دلیل اینکه بهره بانکی بیش از سود پروژه‌ها است اهمیت بیشتری می‌یابد.
   4. با استفاده از یک جریان نقدینگی مناسب، پیمانکار می‌تواند تأثیر تصمیمات مختلـف ازجمله زمان تأمین مصالح و مدت اجرای فعالیت‌ها را بـر حاشـیه سـود پـروژه ببیند.

مدیریت پروژه می‌تواند قبل از به وجود آمدن بحران نقدینگی، اقدام بـه گـرفتن وام بـا بهـره مناسـب کند.

• با استفاده از جریان نقدینگی می‌توان تا خیرات پروژه را مجاز نمود و نسبت به‌صورت وضعیت‌هایی که پرداخت آن‌ها از طرف کارفرما عقب‌افتاده است ادعا نمود.

 

استفاده از نمودار S جریان نقدینگی

یکی از پرکاربردترین نمودارها در حوزه مدیریت پروژه نمودار S -CURVE پروژه است که در دو شاخص زمان و هزینه ترسیم می‌شود. از این نمودار برای نمایش میزان تجمعی مقدار پیشرفت و هزینه در حوزه زمان استفاده می‌شود.

در مقالات گذشته با موضوع »  مراحل تهیه یک برنامه زمان‌بندی موفق در پروژه‌های ساختمانی کدم‌اند؟«  عنوان‌شده با استفاده از این نمودار و همچنین تهیه و بررسی شاخص‌های کلیدی می‌توان عملکرد پروژه را در حوزه زمان و ریال بررسی و در صورت نیاز اقدامات اصلاحی جهت بهبود عملکرد پروژه تعریف نمود.

نکته مهم در تهیه جریان نقدینگی

از مهم‌ترین نکات تهیه برنامه جریان نقدینگی پروژه‌ها، مقطع زمانی آن است. درصورتی‌که مقطع زمانی، کل طول عمر پروژه باشد باید تمامی هزینه‌ها و درآمدهای پروژه محاسبه گردد که مورد خاصی ندارد؛ اما اگر مقطع زمانی، کمتر از طول عمر پروژه بشود باید توجه نمود که هم هزینه‌ها و هم درآمدهای محاسبه‌ شده باید محدود به آن مدت‌زمان باشد با فرض اینکه جریان نقدینگی پروژه را باید برای ۶ ماه آینده محاسبه نمود.

هزینه‌ای که در پایان ۶ ماه به‌حساب پروژه اضافه می‌شود باید با درآمدی که به ازای آن ۶ ماه کارکرد، محاسبه شده مطابقت داشته باشد. به همین صورت اگر تعهداتی از قبل به هزینه‌های پروژه اضافه شود، باید صورت‌وضعیت‌هایی که قبلاً ارسال‌شده را هم به‌عنوان درآمد در نظر گرفت.

سخن آخر

هدف این مقاله بیان چند نکته کلیدی در خصوص جریان نقدینگی بود. باید تأکید کرد که نوشتن تک‌تک عواملی که بر هزینه درآمد پروژه تأثیرگذار است امکان‌پذیر نبوده زیرا عملاً ماهیت هر پروژه با پروژه دیگر متفاوت است و فقط برخی از موارد که دارای اهمیت ویژه‌ای هستند ارائه گردیده است. سایت متری چند نیز با توجه به اهمیت مقوله هزینه در پروژه‌ها اقدام به ارائه سرویس هزینه ساخت نموده است.

سوالات کلیدی :

• جریان نقدینگی ( Cashflow) چیست ؟

جریان نقدینگی پروژه یعنی برآورد مقدار پول در دسترس پروژه مطابق با مقادیر دریافتی

• چگونه می توان جریان نقدینگی پروژه را به صورت آنلاین تهیه نمود ؟

نرم افزار آنلاین برآورد هزینه ساخت وب سایت متری چند با به روز رسانی قیمت مصالح و حقوق و دستمزد ها به طور مرتب ، مناسب برای کلیه فعالان صنعت ساختمان که قصد تهیه جریان نقدینگی پروژه خود را دارند ، می باشد.