شاید بتوان گفت مهم‌ترین مسئله در مدیریت پروژه‌های عمرانی، برآورد هزینه اجرای پروژه است. علیرغم همه پیشرفت‌ها و دست‌یابی نسبی به شاخصه‌های مهم کیفی، امروزه مدیریت پروژه‌های عمرانی با مشکلات متعددی در برنامه‌ریزی و کنترل مالی پروژه مواجه است، مشکلاتی که در برخی پروژه ها حتی به عدم تکمیل آن پروژه و رها شدن آن می انجامد.
ضعف در برنامه‌ریزی منابع، برآورد هزینه‌ها، بودجه‌بندی و کنترل هزینه، عدم شناخت صحیح و دقیق از احجام و مقادیر فعالیت‌های پروژه‌ها، برآوردهای غلط از میزان منابع موردنیاز، ضعف در بودجه‌بندی و به‌طورکلی ضعف در مدیریت هزینه پروژه ازجمله این چالش‌هاست که باعث تأخیر در اتمام پروژه‌های عمرانی و کندی عملیات ساخت می‌گردد.
برای محاسبه آنلاین هزینه ساخت روی گزینه مد نظر خود کلیک کنید
فرآیندهای مدیریت هزینه پروژه
موارد زیر ازجمله نکاتی است که در هر پروژه به‌منظور مدیریت هزینه آن باید رعایت گردد.
- برنامه‌ریزی منابع کاری: تعیین انواع و مقادیر منابع کاری شامل نیروی انسانی، مواد و مصالح و ماشین‌آلات موردنیاز جهت اجرای هریک از فعالیت‌های پروژ
- برآورد هزینه: فرآیند تخمین منابع مصرفی برای تکمیل فعالیت‌ها برای تحقق اهداف پروژه
- بودجه‌بندی: فرآیند تخصیص و تسهیم هزینه‌برآوردی کل پروژه به هریک از فعالیت‌ها به‌منظور تهیه هزینه مبنا برای اندازه‌گیری و ارزیابی عملکرد پروژه
- کنترل هزینه: فرآیند کنترل تغییرات نسبت به هزینه‌های مصوب
انواع روش‌های برآورد هزینه در بودجه
اولین فرآیند مدیریت هزینه‌بر طبق استاندارد برآورد هزینه اجرای پروژه (PMBOK) فرآیند برآورد قیمت پروژه است (دو فرآیند دیگر این حیطه، بودجه‌بندی و کنترل هزینه نام دارند). برای برآورد هزینه پروژه معمولاً 3 روش مورداستفاده قرار می‌گیرد که کاربرد هر روش به زمان انجام آن و میزان اطلاعات در دسترس پروژه وابسته است. 3 روش مذکور به شرح زیر است.
- برآورد قیاسی: به این روش برآورد بالا به پایین نیز گفته می‌شود. این نوع از برآورد از طریق استفاده از هزینه‌های واقعی سایر پروژه‌های مشابه انجام می‌پذیرد. این نوع برآورد در مراحل اولیه پروژه و در شرایطی که اطلاعات تفصیلی در دسترس نیست کاربرد دارد. برای مثال برای برآورد هزینه ساخت یک پروژه پالایشگاهی، نمونه‌های مشابه قبلی موردبررسی قرار می‌گیرد
- مدل‌سازی پارامتریک: روشی است برای پیش‌بینی هزینه‌های پروژه از طریق پردازش پارامترهای ریاضی آن. از این روش زمانی استفاده می‌گردد که احجام کلی کار در دسترس باشد. برای نمونه برای ساخت یک پروژه ساختمانی قیمت واحد پارامترهای مختلف پروژه مانند دیوارچینی، بتن‌ریزی، گچ کاری، نقاشی و غیره از پروژه‌های مشابه دیگر محاسبه می‌گردد و در احجام برآوردی کلی پروژه ضرب می‌گردد و قیمت نهایی پروژه به دست می‌آید.
- برآورد پایین به بالا: این روش که دقیق‌ترین روش برآورد هزینه است زمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد که نقشه‌های تفصیلی در دسترس باشد و بتوان احجام و ضرایب اجرایی کارها را به‌دقت و تفصیل از آن‌ها استخراج کرد و کلیه احجام پروژه را برآورد کرد. در این روش از طریق برآورد هزینه فعالیت‌ها یا بسته‌های کاری و گرد کردن رو به بالای این اطلاعات تا بالاترین سطح پروژه، هزینه کل آن به دست می‌آید.
برخی چالش‌های پیش رو در برآورد هزینه اجرای پروژه
بزرگترین چالش در برآورد هزینه پروژه ها یافتن یک نقطه تعادل بین هزینه های خوش بینانه و بد بینانه است، زیرا هزینه های خوش بینانه گرچه به مدیران پروژه کمک می کند که پروژه را طبق بودجه تمام کنند اما ممکن است مشتری را از انجام کار پشیمان کند، و بالعکس هزینه های بد بینانه یا دست پایین نیز کار مدیریت را سخت تر خواهد کرد.
صرف‌نظر از اینکه چه کسی با چه اطلاعاتی تهیه‌کننده است، ارقام هزینه باید بر اساس آیتم‌هایی نظیر موقعیت مکانی، فصل، آب‌وهوا، حجم پروژه، زمان پروژه و پیچیدگی پروژه در جدول برآورد هزینه تنظیم شوند. همچنین یک سری تغییرات سودمند وجود دارند که باید موردبررسی قرار گیرند تا در طولانی‌مدت تأثیر خود را بگذارند. به‌علاوه ایجاد تطابق‌های مختلف میان مصالح، نیروی کار و تجهیزات نیز امری اجتناب‌ناپذیر است که در بخش برآورد هزینه سایت متری چند به‌دقت انجام می شود.
ابزار و فن‌های بهینه‌سازی برآورد هزینه
برای برآورد هزینه اجرای پروژه و کنترل مالی پروژه ابتدا باید با ابزارها و فنون تهیه آن جدول برآورد هزینه را تهیه نمود. به‌طورکلی، هزینه‌های پروژه مجموع بودجه موردنیاز برای تأمین مالی و تکمیل یک معامله تجاری یا پروژه کاری است که شامل موارد زیر هستند. :
هزینه‌های مستقیم: هزینه‌های مستقیم آن‌هایی است که به‌طور مستقیم درگیر هستند و برای تکمیل پروژه ضروری هستند. این هزینه‌ها شامل موارد زیر است:
- نیروهای کاری
- تجهیزات
- مواد و مصالح
- حمل‌ونقل
- تهیه نقشه‌ها و جوازهای مختلف
هزینه‌های غیرمستقیم: هزینه‌های غیرمستقیم برای یک پروژه هزینه‌هایی است که مستقیماً منجر به اتمام پروژه نمی‌شود اما هنوز برای شرکت یا فردی که روی پروژه مذکور کار می‌کند حیاتی است. به همین ترتیب، آن‌ها بخشی از هزینه‌های فردی پروژه هستند که برخی از آن‌ها در زیر آمده است:
- هزینه‌های بالاسری
- هزینه‌های دیگری که نمی‌تواند به‌طور مستقیم به اقلام کاری اختصاص یابد
روش‌های برآورد هزینه اجرای پروژه در بودجه در هر یک از انواع منابع نظیر نیروی انسانی، مواد و مصالح و ماشین‌آلات به‌طورکلی به شرح زیر است. :
- محاسبه هزینه نیروی انسانی که شامل هزینه به‌کارگیری منابع انسانی برحسب نفر/زمان محاسبه می شود. این روش متداول‌ترین راه محاسبه هزینه نیروی انسانی است. در این حالت هزینه یک منبع (به فرض حقوق روزانه یک کارگر) در تعداد روز کاری ضرب شده و هزینه نیروی انسانی در واحد زمان محاسبه می گردد.
شایان‌ذکر است حقوق یک فرد معین با توجه به نوع کاری که انجام می‌دهد متفاوت است و هر چه سختی کار و دانش و مهارت موردنیاز برای انجام کار بیشتر باشد حقوق وی نیز بیشتر خواهد بود.
- محاسبه هزینه ماشین‌آلات و تجهیزات که شامل: الف- هزینه ثابت راه‌اندازی یک منبع به این صورت است که هر بار شروع به کار می‌کند، چون زمانی صرف راه‌اندازی و آماده‌سازی آن می‌شود ممکن است هزینه‌ای اضافه به ازای هر منبع درخواست شود که آن را هزینه راه‌اندازی منبع گویند. این هزینه‌ها فقط یک‌بار در شروع کار فعالیت اتفاق می‌افتد و به مدت‌زمانی که فعالیت طول می‌کشد بستگی ندارد. این هزینه‌ها معمولاً برای منابعی که مدت زمانی صرف آماده‌سازی آن‌ها می‌شود وجود دارد. ب- هزینه به‌کارگیری منبع برحسب تعداد/زمان، که شامل هزینه اجاره کردن ماشین‌آلات مورداستفاده در هر فعالیت است.
محاسبه هزینه مواد مصرفی به این صورت است که ماهیت برخی فعالیت‌ها به‌گونه‌ای باشد که علاوه بر هزینه‌های فوق، نیازمند هزینه برای تأمین موارد مصرفی نیز هستند. این هزینه نیز در صورت وجود باید به مقادیر قبلی اضافه شود.
هزینه انجام فعالیت‌ها به‌طور ثابت که این نوع برآورد بیشتر برای حالتی به کار می‌رود که یک پیمانکار خارجی مسئولیت انجام یک فعالیت یا بخشی از پروژه را به عهده می‌گیرد.
هرچند هزینه اجرای پروژه به‌طور ثابت ارائه می‌شود ولی پیمانکار در محاسبه آن از همان اجزای فوق استفاده می‌کند. در این حالت است که یک هزینه ثابت برای انجام فعالیت پیشنهاد می‌شود. این هزینه بدون توجه به اینکه زمان فعالیت چقدر ممکن است به طول بیانجامد بوده و ثابت است.
برای محاسبه آنلاین هزینه بازسازی روی گزینه مد نظر خود کلیک کنید
سخن آخر
همان‌طور که اشاره شد برآورد هزینه اجرای پروژه ساختمانی مشکلات مختلفی دارد که راه‌حل‌های آن تخصص متناسب نرم‌افزاری و سخت‌افزاری را می‌طلبد و انجام آن برای هر پروژه به‌طور مجزا به لحاظ ماهیت منحصربه‌فرد بودن آن پروژه لازم و ضروری است. استفاده از نرم‌افزار آنلاین متری چند می‌تواند مخاطبان را در مدت‌زمان کمی به نتیجه‌ای قابل‌قبول برساند. برای استفاده از این خدمات متقاضی باید به صفحه اصلی رفته، عنوانی برای پروژه برگزیند و سپس روی دکمه شروع کلیک نماید.
کلمات کلیدی :
- انواع روش‌های برآورد هزینه در بودجه: 1- برآورد قیاسی 2- مدل‌سازی پارامتریک 3- برآورد پایین به بالا
- هزینه های مستقیم پروژه : نیروهای کاری – تجهیزات- مواد و مصالح – حمل‌ونقل – تهیه نقشه‌ها و جوازهای مختلف
