مدیریت مصالح پروژه ساختمانی از جمله عوامل تأثیرگذار بر روی قیمت مسکن است و مقوله کاهش هزینه‌های تمام شده اجرای ساختمان یکی از موضوعات مهم تمامی سرمایه گذران و مجریان این حوزه است. این موضوع به‌ویژه در سال‌های اخیر که تورم اقتصادی و افزایش قیمت مصالح (داخلی و خارجی) باعث شده قیمت تمام شده محصول بالا برود، بسیار پر اهمیت شده است.
از این رو مدیریت بر عملکرد پروژه و کاهش هزینه‌های اجرایی تأثیر بسزایی بر سود اقتصادی پروژه دارد. تلاش در اجرای پروژه‌ها هم‌راستا با بهینه نمودن سه شاخص اصلی یعنی زمان، هزینه و کیفیت از اهداف اصلی مجریان و سرمایه گذاران در پروژه‌ها است. در میان پیمانکاران و سرمایه گذاران کسی موفق است که صفر تا صد ساختمان را با حداقل هزینه و حداکثر کیفیت ارائه دهد.
برای محاسبه آنلاین هزینه ساخت روی گزینه مد نظر خود کلیک کنید
چگونه مصالح پروژه را مدیریت کنیم؟
به دلیل رشد روز افزون جمعیت در جهان، صنعت ساختمان از جمله مهم‌ترین مشاغل و یکی از پرمصرف‌ترین مصرف کننده‌های منابع طبیعی در مصالح اجرایی پروژه است. با توجه به ارزش این منابع طبیعی و افزایش قیمت آن می‌توان گفت که مواد و مصالح در پروژه‌ها سهم مهمی در قیمت تمام شده پروژه دارد. از این رو مدیریت و کنترل مواد و مصالح امری مهم و کلیدی جهت بهره‌وری و کاهش قیمت تمام شده در پروژه‌های ساخت و ساز است. مدیریت مواد و مصالح باید در تمامی مراحل ساخت پروژه از شروع تجهیز کارگاه تا تحویل پروژه در دستور کار قرار گیرد.
چهار دلیل اساسی مدیریت مصالح پروژه
- در دسترس بودن مواد و مصالح کافی در صورت لزوم
- پرداخت کمترین قیمت‌های ممکن برای بالاترین کیفیت‌ها
- به حداقل رساندن بودجه صرف‌شده برای مصالحی که فعلاً نیاز نیستند
- بالابردن کارایی
استراتژی‌های مدیریت مصالح
در اینجا هفت استراتژی اساسی آورده‌شده است که کارایی پروژه‌های ساختمانی را در کنار استفاده از خدمات افراد خبره در بخش برآورد، تأمین و توزیع کالاها و مصالح،بهبود می‌بخشد و بیشتر ارکان پروژه را در مدیریت مصالح درگیر خواهد کرد.
-
بهینه‌سازی موجودی انبار
پراکندگی مصالح در اطراف سایت پروژه بدون محافظت و دسته بندی آن ها موجب ضرر مالی خواهد شد . ترس از تمام‌شدن اقلام (یا ندانستن مکان آن‌ها) باعث سفارش بیش از حد خواهد شد. برای حل این مسئله می‌توان با مشاوره گرفتن از یک توزیع‌کننده استراتژیک از موجودی انبار مطلع شویم و مواد و مصالح مورد نیاز هر بخش نیز به‌موقع و در جای درست تحویل گردد.
-
برنامه‌ریزی پروژه
بسیاری از پیمانکاران به‌طور روزانه مواد و مصالح را سفارش می‌دهند زیرا این روشی است که همیشه انجام داده‌اند. آن‌ها لیست همه مصالح مورد نیاز را جمع می‌کنند و به دفتر فنی می‌فرستند. با این حال اگر کسی برای تحویل گرفتن مصالح نباشد، کارگران باید محل کار خود را ترک کرده و نسبت به تخلیه بار اقدام کنند.
یک توزیع‌کننده خوب یک استراتژی مدیریت مصالح را با پیمانکار برای برنامه‌ریزی تحویل‌هایی که برای هر دو طرف مناسب است، تهیه می‌کند. آن‌ها طبق برنامه زمان‌بندی شده مواد و مصالح مورد نیاز پروژه را به نسخه‌های قابل مدیریت تقسیم می‌کنند تا کارگران در سایت برای فراهم نمودن مصالح مجبور به توقف کار نباشند. این راه برای بهره‌وری بیشتر تا پایان کار باید رعایت گردد.
خرید مصالح با توجه به زمان اجرای مراحل و توانایی مدیریت ورودی‌ها
خرید فله‌ای که حاوی مواد و مصالح در نظر گرفته‌شده برای نصب در مراحل مختلف کار باشد، ایده خوبی نیست زیرا هزینه‌های برنامه‌ریزی نشده، جابجایی مواد، خسارات احتمالی در جابجایی و زمان لازم برای یافتن اقلام بعداً همگی باعث کاهش سود بالقوه می‌شود.
-
دسته‌بندی مصالح
مواد و مصالح را می‌توان به‌صورت پکیج بسته‌بندی شده شامل فقط آنچه که برای یک اتاق، کف یا منطقه خاص از یک پروژه ساختمانی لازم است، درآورد. تأمین‌کننده مواد می‌تواند از قبل با پیمانکار هماهنگ کند. این امر تحویل و نصب سریع‌تر در محل را تسهیل کرده و میزان پسماند ایجادشده برای حمل را کاهش می‌دهد.
-
مدیریت روشنایی‌های پروژه
روشنایی از اجزای اصلی کلیه پروژه‌های ساختمانی است. نظر به کنترل‌های پیچیده، ایمنی موردنیاز و یکپارچه‌سازی با سیستم‌های مدیریت ساختمان، ضروری است که توزیع‌کننده مصالح از جنبه‌های فنی و همچنین نحوه مدیریت نیازهای روشنایی پروژه آگاهی کامل داشته باشد.
مطالب مرتبط: فایل اکسل مصالح مصرفی پروژه ساختمانی در متری چند
مراحل مدیریت مصالح پروژه چیست؟
عدم مدیریت صحیح بر مواد و مصالح می‌تواند بر شاخص‌های کلیدی پروژه یعنی زمان، کیفیت و هزینه پروژه تأثیر مستقیم بگذارد. مدیریت مواد و مصالح پروژه‌ها دارای مراحل مختلفی است که در زیر به آن‌ها پرداخته شده است.
- زمان‌بندی تأمین مصالح مورد نیاز پروژه
- شناسایی تأمین کننده‌ها
- خرید
- حمل
- دپو و ذخیره سازی صحیح مصالح
- تحویل و توزیع مصالح به پیمانکاران در موقعیت و زمان‌های برنامه ریزی شده
- برنامه ریزی و مدیریت موجودی مصالح
- مدیریت ضایعات در پروژه
برنامه ریزی مواد و مصالح چگونه انجام می‌شود؟
در مدیریت مصالح پروژه با توجه به برنامه زمان‌بندی مصوب پروژه، برنامه ریزی تأمین مصالح نیز باید در دستور کار قرار گیرد. برنامه ریزی مواد و مصالح شامل میزان حجم، نوع متریال و زمان مورد نیاز مصالح است . در این خصوص مسئول برنامه ریزی تدارکات باید مطابق فرمت‌ها و دستورالعمل‌ها سفارش گیری مصالح را انجام دهد.
برآورد حجم و نوع مصالح مورد نیاز پروژه
برآورد حجم پروژه یکی از ابزارهای مدیریت مصالح بوده و این ابزار پایه و اساس قیمت تمام شده پروژه است. برآورد حجم در ابتدای کار این امکان را برای مدیران پروژه فراهم می‌آورد که در صورت تأمین منابع مورد نیازی که با محدودیت مواجه هستند اقدام به تغییر و اصلاح حدود طرح نمایند و از ضرر و زیان‌های ناشی از کمبود منابع در حین اجرای پروژه جلوگیری کنند تا با مشخص شدن میزان منابع مورد نیاز در پیشرفت عملیات اجرایی مطابق زمان‌بندی پیشرفت حاصل شود.
نوع و کیفیت مصالح نیز باید در برنامه ریزی پروژه مشخص گردد. واحد مهندسی و یا تیم نظارت بر پروژه باید مطابق با سیاست‌های اجرایی و کلان پروژه نوع و کیفیت و حتی برند مصالح را در فاز برنامه ریزی مشخص نمایند و حتی جایگزین مصالح انتخابی را در صورت عدم موجودی در بازار در برنامه کاری داشته باشند.
خرید و تأمین مواد و مصالح پروژه
پس از مشخص شدن میزان سفارش مصالح، شناسایی تأمین کنندگان و ارزیابی آن‌ها مذاکرات اولیه انجام و تا تحویل و پرداخت نهایی این موضوع مدیریت می‌شود. توجه به گارانتی و مدت عمر مصرف از مهم‌ترین موارد در خرید مصالح است.
تحویل و انبار داری
دریافت و کنترل مصالح ارسال شده مطابق با مشخصات ثبت سفارش و همچنین مشخص کردن محل انبار و ثبت در سیستم انبار داری یکی از مهم‌ترین مراحل مدیریت مصالح پروژه است؛ زیرا پس از تحویل گیری مصالح موضوع پرت ، مدیریت موجودی ، انبار داری ، مباحث ایمنی مصالح و تحویل به سفارش دهنده بیشترین موضوعات مطرح شده در زمان اجرای پروژه است.
ذخیره سازی و حمل مناسب
یکی از مواردی که می‌تواند در کاهش ضایعات ساختمانی نقش مهمی ایفا کند چگونگی نگهداری و حمل مصالح ساختمانی موردنظر است که شامل بلوک سیمانی، بلوک سفالی، بلوک گچی، کاشی و سرامیک و… هستند که از مهم‌ترین موضوعات انبار داری به حساب می‌آید. همچنین ویژگی‌های جایگاه انبار، عوامل مؤثر در تعیین موقعیت فیزیکی انبار در کارگاه، مشخصات ساختمان انبار، تأسیسات الکتریکی و پیشگیری از حریق آن، روش‌های انبارش پالت‌های حاوی قطعات مصالح، چیدمان انبارهای روباز، فرایند انبار کردن مصالح،، لزوم کدگذاری کالا و اقلام انبار، نحوه انبار کردن ایمن مصالح، تحویل از انبار، بسته بندی و اهداف بسته بندی، حمل مصالح ساختمانی، جابه‌جایی مصالح در کارگاه ساختمانی، ایمنی و بهداشت، چک لیست، دستورالعمل و چک لیست‌های نگهداری و حمل مواد و مصالح از مهم‌ترین موضوعات انبار داری مصالح هستند.
فرمت دستور العمل نگهداری و انبارداری مصالح
انبارداری به لحاظ اهمیتی که در تغذیه و تأمین مصالح ساختمانی مورد نیاز قسمت‌های مختلف دارد نیاز مبرمی به سازماندهی صحیح ، دقیق ، کامل و کادری مجرب و دلسوز دارد. به همین دلیل انبارداری باید هوشمند، منطقی و مبتنی بر دقت زیاد و تعامل با سایر واحدها باشد. انبار از نظر ماهیت و اهمیت موضوع خدمات رسانی، تجمع سرمایه و ارتباطات درون و برون سازمانی آن از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
در انبار سرپوشیده و مسقف، دیوارها و سقف‌های تمام فضاها بدون استثناء باید از مصالح غیرقابل اشتعال ساخته شود و به کار بردن چوب و مواد پلیمری قابل اشتعال در مصالح به کار رفته در ساخت انبارها ممنوع است. کف انبار باید از مصالح مستحکم از جمله بتن مسلح ساخته شود تا در برابر فشار وزن اجسام قابلیت تحمل بار را داشته باشد.همچنین کف انبار باید دارای شیب ملایم باشد تا در صورت شستشو، آب در بعضی قسمت‌های انبار جمع نشود.
فاصله بین انبارها باید به نحوی باشد که به راحتی ماشین‌های آتش‌نشانی در حدفاصل بین انبارها حرکت کنند و انبار را دور بزنند. هر انبار مسقف باید دارای حداقل دو در، یکی در طول و یکی در عرض باشد و یکی از درها باید ماشین‌رو طراحی شود. در انبار باید از جنس فلز و سطح داخلی آن صاف و بدون شکاف و درز باشد. در بزرگ انبار باید دارای یک در کوچک جهت تردد پرسنل نیز باشد.
پنجره انبار باید فلزی و مجهز به حفاظ فلزی و تور سیمی باشد. انبار به نسبت حجم و وسعت آن باید به دستگاه تهویه و هواکش مجهز گردد. انبار باید به وسایل ارتباطی (تلفن، بی‌سیم، آیفون و غیره ) مجهز باشد تا در صورت بروز حریق سریعاً اطلاع‌رسانی شود. سیستم سیم‌کشی برق در داخل انبار باید (توکار) و از داخل لوله‌های مخصوص انجام گیرد. کلید و پریزهای روشنائی باید از نوع جرقه نزن و غیر انفجاری انتخاب شود.
تعبیه چاه ارت مخصوص انبار الزامی است. لامپ‌های روشنائی باید دارای حفاظ با حباب باشد و در داخل انبار هرگز نباید از وسائل و دستگاه‌های حرارتی شعله باز استفاده کرد. بهتر آن است که از دستگاه حرارت مرکزی استفاده گردد. انبار باید مجهز به وسائل و تجهیزات آتش‌نشانی باشد.
مطالب مرتبط: نرم افزار محاسبه مصالح ساختمانی تحت وب باقیمت‌های به‌روز
مدیریت ضایعات مصالح پروژه چیست؟
صنعت ساخت و ساز یکی از مصرف کنندگان اصلی منابع و تولید کننده ضایعات در جهان است. یکی از معضلات عمده در مدیریت شهری که اکنون اغلب شهرها و به ویژه کلان شهرها با آن روبرو هستند مدیریت ضایعات ساختمانی ناشی از ساخت و ساز و تخریب ساختمان‌ها و فعالیت‌های عمرانی درون شهرها است..
عوامل بسیاری بر تولید و نوع ضایعات ساختمانی تأثیر گذار هستند که از آن جمله می‌توان به وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردم، فصول مختلف سال و شرایط آب و هوایی، افزایش جمعیت، بافت شهر، رشد و توسعه شهر و مصالح ساختمانی محلی اشاره نمود. صرفه جویی در هزینه های حمل و نقل و دفع ضایعات ساختمانی، استفاده مجدد از منابع تجدید ناپذیر، حفظ محیط زیست، کاهش آلودگی خاک ، کاهش نیاز به زمین ، ایجاد اشتغال و توسعه صنایع بازیافت ، برخی از مزایای بازیافت پسماندهای ساختمانی است.
بررسی علل و منشأ ، نخستین گام در مدیریت و کاهش ضایعات مصالح در پروژه‌ها است. هر گاه به مدیریت مصالح به عنوان یک تخصص مهم نگاه نشود این امر باعث افزایش میزان ضایعات و پرت مصالح در پروژه می‌شود.
ضایعات مصالح باعث افزایش هزینه‌های اجرایی پروژه می‌شود. یکی از روش‌های معمول در کنترل و مدیریت پرت مصالح این است که با توجه به حجم مصالح تحویل شده به پیمانکار و با در نظر گرفتن درصد پرت استاندارد هر وقت مصالح توسط پیمانکار بیشتر ازمقدار استاندارد ضایعات شد خسارت وارده توسط وی پرداخت شود.
مهندسین ناظر مقیم در پروژه حتماً باید حجم مصالح کار شده را با حجم مصالح تحویلی به پیمانکار تحت کنترل داشته باشند. در مواردی که مصالح کار شده قابل رؤیت نیست مانند (میزان سیمان کار شده در سیمان کاری) با نظارت مستمر از روند اجرای کار می‌توانند مدیریت مصالح را تحت کنترل داشته باشند.
برای محاسبه آنلاین هزینه بازسازی روی گزینه مد نظر خود کلیک کنید
سخن آخر
مدیریت مصالح پروژه ساختمانی از جمله ارکان اساسی مدیریت پروژه محسوب می‌شود. با روش‌های مدیریتی کنترلی می‌توان از ایجاد ضایعات مصالح ساختمانی جلوگیری کرد. همانطور که می‌دانیم پس از هزینه زمین، مصالح ساختمانی بیشترین هزینه را بر دوش کارفرما می‌گذارد و با کاهش ضایعات ساختمانی، می‌توان هزینه تمام شده را کاهش داد ؛ در نتیجه، قیمت محصول نهایی بسیار مناسب‌تر خواهد بود و فروش آن به مراتب سریع‌تر انجام می‌شود.
سوالات کلیدی :
- دلایل اساسی مدیریت مصالح پروژه چیست ؟
در دسترس بودن مواد و مصالح کافی ، پرداخت کمترین قیمت‌ها ، به حداقل رساندن بودجه صرف‌شده و بالابردن کارایی
- مراحل مدیریت مصالح پروژه چیست ؟
زمان‌بندی تأمین مصالح مورد نیاز پروژه ، شناسایی تأمین کننده‌ها ، خرید ، حمل ، دپو و ذخیره سازی صحیح مصالح برخی از این مراحل هستند .
