خواه در حال بازسازی یک خانه، ساخت یک استخر شنا و یا ساخت یک خانه از صفر تا صد باشید، فرمول محاسبه مصالح ساختمانی به کارتان می‌آید. همه هدف فرموله کردن بخش‌های مختلف ساخت‌وساز صرفه‌جویی در وقت و هزینه گران‌بهای افراد است. برای شروع یک پروژه ساختمانی، اولین کاری که بیشتر افراد با آن شروع می‌کنند، بودجه‌بندی پروژه است. هیچ کس نمی‌خواهد پروژه را شروع کند و پس از آن مجبور شود با چالش عدم بودجه کافی روبرو شود؛ بنابراین، تخمین هزینه درست بسیار مهم است.
هنگام تخمین مصالح یک پروژه ساختمانی، تخمین قیمت ، فقط برآورد قیمت مصالح را شامل نمی‌شود بلکه این کار شامل هزینه نیروی کار، هزینه مواد اولیه و موارد دیگری است که باید به محاسبات ما اضافه شود. به علاوه این محاسبات و فرمول‌های مربوط به آن‌ها به منظور صرفه‌جویی هرچه بیشتر مصالح و کاهش هدر رفت آن‌هاست.
چرایی صرفه‌جویی در مصرف مصالح ساختمانی
تحقیقات نشان می‌دهند که مقدار انرژی مصرف شده در ساختمان‌های ایران حدود 5 تا 6 برابر بیشتر از استانداردهای بین‌المللی است. بر اساس آمارهای جهانی، کشور ما از پرمصرف‌ترین کشورهای دنیا و جزء رتبه‌های نخست بالاترین میزان مصرف انرژی در جهان است. در صورت صرفه‌جویی در مصرف سالانه انرژی کشور، مبلغی معادل هزینه فروش 500 میلیون بشکه نفت خام نصیب ما خواهد شد.
برای محاسبه آنلاین هزینه ساخت روی گزینه مد نظر خود کلیک کنید
در حالی که صنعت ساخت‌وساز و به طور مشخص مصالح ساختمانی به کار رفته در یک ساختمان، از عوامل تأثیرگذار در مصرف انرژی به شمار رفته و بسیاری ساختمان‌ها را بزرگ‌ترین منابع تلف کننده انرژی می‌دانند. لذا، بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان، به‌ویژه از لحاظ مصالح مورد استفاده در آن بسیار حائز اهمیت است. این موضوع، علاوه بر مصرف انرژی هنگام تولید و کاربرد مصالح ساختمانی در احداث ساختمان، مصرف آن در زمان بهره‌برداری را نیز شامل می‌شود.
در حال حاضر، کشورهای پیشرفته دنیا به دنبال ساختمان کم مصرف و ساختمان سبز برای سازگاری با محیط زیست و کاهش مصرف انرژی هستند و توجه ویژه‌ای به مصالح مورد استفاده در آپارتمان‌ها، مجتمع‌های مسکونی، اداری و تجاری دارند. متأسفانه عدم به‌کارگیری مصالح و تجهیزات ساختمانی مؤثر در کاهش اتلاف انرژی در کشور ما در کنار استاندارد نبودن ساختمان‌ها، عدم فرهنگ‌سازی و نیز عدم رعایت مبحث 19 مقررات ملی ساختمان که بر بهینه‌سازی مصرف سوخت در ساخت‌وساز تأکید دارد، موجب افزایش مصرف انرژی شده است.
توزیع هزینه‌های ساخت ساختمان
بخش‌های زیر مهم‌ترین هزینه‌های ساخت یک ساختمان را به خود اختصاص می‌دهند.
- طراحی معماری
- طراحی سازه‌ای
- مصالح ساختمانی انتخاب شده
- نمای بیرونی انتخاب شده
- فضای سبز و روف گاردن
- هزینه‌های پروانه ساخت و تأییدیه‌های ساختمان
هزینه ساخت را می‌توان به طور کلی بین کارگران و مواد و مصالح تقسیم کرد. روند ساخت‌وسازهای بسیار فزاینده، نیروی محرکه این افزایش سریع هزینه‌های کل ساختمان است. با توجه به این روند، قیمت مواد و مصالح در دهه اخیر یا به طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. قبل از برنامه‌ریزی برای یک ساخت یک واحد ساختمانی، باید از کمیت و هزینه مصالح ساختمانی آگاهی داشته باشیم زیرا این مورد در حدود 55 تا 60 درصد از کل هزینه ساخت یک خانه را شامل می‌شود.
محاسبه میزان تقریبی فولاد و بتن مصرفی
محاسبه فولاد و بتن مورد نیاز برای ساخت یک خانه به مواردی بستگی دارد که برخی از آن‌ها در زیر آمده است.
ابتدا باید نوع کاربری سازه را در نظر گرفت و در نظر گرفت که در کل هر چه کاربری سازه به سمت ازدحام جمعیت بیشتر در ساختمان می‌رود، وزن اسکلت افزایش می‌یابد. به طور مثال وزن اسکلت یک ساختمان آموزشی از یک ساختمان مسکونی بیشتر است. ضمناً در مورد ساختمان‌های خاص نیز این وزن به مراتب افزایش خواهد یافت.
سپس ارتفاع طبقات در نظر گرفته می‌شود که معمولاً با افزایش ارتفاع طبقات در ساختمان وزن اسکلت افزایش خواهد یافت. این مسئله به دلیل لاغری بیشتر ستون‌ها و احتیاج به طراحی دست بالاتر آن‌ها است. بدان معنی که نیروهای وارده هرچه ارتفاع سازه بیشتر باشد افزایش خواهند یافت به طور مثال یک برج نه‌تنها برای فشار نیروی زلزله، بلکه برای فشار نیروی باد نیز نیاز به طراحی دارد.
مورد بعدی محل قرارگیری سازه از لحاظ مخاطرات لرزه‌ای، طوفان‌ها، بارش برف و غیره است. در قالب یک اصل کلی می‌توان گفت که ساختمان‌های واقع در نواحی در معرض خطر زمین‌لرزه بیشتر، طوفان‌های سهمگین‌تر و بار سنگین‌تر برف (برای ساختمان‌های با سقف سبک) دارای فولاد بیشتری خواهند بود. البته ملاحظات مهندسی زلزله نیز در این مورد محاسبه خواهند شد.
به عنوان چهارمین مورد باید گفت که یکی از معضلات مورد بحث بین مهندسان عمران و معمار فاصله دهانه‌های ستون‌ها از هم است. این بدان معنا است که در برخی مواقع مهندسان معمار در نظر دارند این فاصله محور به محور ستون‌ها افزایش یابد تا فضای معماری بهتری را فراهم آورد. مشکلی که با این کار به وجود می‌آید این است که با این کار وزن اسکلت ساختمان بسیار افزایش خواهد یافت و اگر کارفرما شرایط مالی آن را نداشته باشد، امکان اجرای آن وجود ندارد.
پنجمین نکته مربوط به سیستم‌های باربری ثقلی و جانبی است. برای این سیستم‌های باربر که مهم‌ترین آن سقف است، می‌توان انواع سقف‌ها را در نظر گرفت. این سقف‌ها نظیر طاق ضربی که تقریباً منسوخ شده است، تیرچه بلوک یا هر نوع دال بتنی یک طرفه، سقف دال بتنی دو طرفه و سقف کامپوزیت یا مرکب، پیش تنیده و غیره هستند. معمولاً انتخاب نوع سقف بستگی به این عوامل دارد، توانایی مالی کارفرما، حساسیت سازه، فاصله دهانه‌های ستون‌ها و کاربری سازه.
معمولاً این‌گونه است که سیستم سقف‌های بهتر گران‌تر تمام می‌شوند، مثلاً سقف کامپوزیت با تیرچه‌های فرعی بسیار گران‌تر از سقف تیرچه بلوک تمام خواهد شد. در مورد سیستم‌های باربری جانبی نیز می‌توان گفت انتخاب آن در وهله اول بستگی به نقشه معماری ساختمان دارد؛ یعنی مهندس معمار باید در محل‌های مناسبی دیوارهایی را تعبیه کرده باشد که بتوان مثلاً از بادبند یا دیوار برشی بهره برد. مورد بعدی کنترل تغییر مکان‌های جانبی سازه و برآورده کردن نسبت تنش‌های قابل قبول است.
مورد آخر نیز به آیین‌نامه‌های معتبر قابل استفاده در آن زمان مربوط است. معمولاً آیین‌نامه‌ها در هر ویرایش جدید ساختمان‌ها را رو به سنگینی بیشتر اسکلت می‌برند؛ یعنی مثلاً ساختمان‌هایی که با آیین‌نامه طراحی لرزه‌ای ویرایش سوم طرح می‌شوند از ساختمان‌هایی که با ویرایش دوم یا اول این آیین‌نامه طرح شوند، از لحاظ وزن اسکلت سازه تفاوت بسزایی دارند.
فرمول محاسبه مصالح ساختمانی
می‌توان به عنوان یک اصل تقریبی و کلی از وزن‌های تقریبی زیر استفاده نمود.
اسکلت فولادی
- وزن آهن‌آلات مصرفی در سازه‌های با اسکلت فولادی با مهاربندی هم‌مرکز بدون وزن آرماتور سقف 45 -70 کیلوگرم بر مترمربع است.
- وزن آهن‌آلات مصرفی در سازه‌های با اسکلت فولادی با مهاربندی غیر هم‌مرکز بدون وزن آرماتور سقف 50 -75 کیلوگرم بر مترمربع است.
- وزن آهن‌آلات مصرفی در سازه فولادی با قاب خمشی متوسط و معمولی بدون وزن آرماتور سقف 65 -105 کیلوگرم بر مترمربع است.
- وزن آهن‌آلات مصرفی در سازه فولادی با قاب خمشی ویژه و معمولی بدون وزن آرماتور سقف 70 -115 کیلوگرم بر مترمربع است.
- در سازه‌های دارای سیستم دوگانه نمی‌توان مقدار تقریبی را تعیین نمود چون معمولاً این سیستم‌ها برای ساختمان‌های بلند مرتبه تر و دارای کاربری‌های خاص انتخاب می‌شوند ولی به طور تقریبی بین 70-120 کیلوگرم بر مترمربع است.
اسکلت بتنی
- وزن آهن‌آلات مصرفی در سازه بتنی با قاب خمشی+ دیوار برشی بدون وزن آرماتور سقف 35 -60 کیلوگرم بر مترمربع است.
- وزن آهن‌آلات مصرفی در سازه بتنی قاب خمشی متوسط بدون وزن آرماتور سقف 40 -55 کیلوگرم بر مترمربع است.
- وزن آهن‌آلات مصرفی در سازه بتنی قاب خمشی ویژه بدون وزن آرماتور سقف 45 -70 کیلوگرم بر مترمربع است.
وزن آرماتور سقف
- وزن آهن مصرفی برای سقف کامپوزیت 8-12 کیلوگرم بر مترمربع است.
- وزن آهن مصرفی برای سقف تیرچه بلوک 5-7 کیلوگرم بر مترمربع است.
- آهن مصرفی برای سقف دال بتنی توپر 10- 16 کیلوگرم بر مترمربع است.
فرمول محاسبه وزن کل اسکلت سازه
Wt=((W1+W2)*A)+W3
W1= وزن مترمربع فولاد مصرفی در اسکلت
W2= وزن فولاد مصرفی در سقف
W3= وزن فولاد مصرفی در فونداسیون
Wt= وزن کل فولاد مصرفی در سازه
A= مساحت کل سازه با احتساب مساحت کل ینای ساختمان حتی خرپشته
برآورد میزان گچ و آجر نما و ماسه بادی
با هر کیسه گچ 40 کیلویی برای لایه گچ و خاک تقریباً 2.8 مترمربع را می‌توان گچ و خاک کرد و در مورد سفیدکاری در لایه رو با هر کیسه گچ 40 کیلویی می‌توان حدوداً 12 مترمربع را سفیدکاری کرد. به ازای هر 5 مترمربع آجر نمای 3 سانتی 1 کارتون آجر ال 20 تایی مورد نیاز است. هرکیسه 50 کیلویی ماسه بادی برای 40 مترمربع نمای آجر 3 سانتی کافی خواهد بود.
رنگ مورد نیاز برای پوشش دیوار
به طور کلی می‌توان گفت که هر کیلو رنگ روغنی 4 الی 6 مترمربع را پوشش می‌دهد و هر کیلو رنگ پلاستیک نیز با توجه به سطح زیر کار از 6 الی 8 مترمربع را پوشش می‌دهد.
محاسبات سرانگشتی مصالح مورد نیاز
محاسبات زیر پایه تجربی دارد و اعداد مربوط به آن دلیل بر دقت آن‌ها نبوده و ممکن است در برخی موارد استثنایی کمی تغییر کند.
- برای هر مترمکعب بتن حدود 2.2 تن شن و ماسه مصرف خواهد شد.
- برای هر مترمکعب ملات دیوار چینی 1.8 تن ماسه مصرف خواهد شد.
- برای هر مترمکعب اندود افقی یا قائم، 1.85 تن ماسه مصرف خواهد شد.
- برای هر مترمکعب ملات فرش کف (سنگ و سرامیک)، 1.67 تن ماسه مصرف خواهد شد.
برای محاسبه آنلاین هزینه ساخت روی گزینه مد نظر خود کلیک کنید
حجم مورد نیاز ملات یا بتن مصرفی برای بخش‌های مختلف ساختمانی نیز به شرح زیر است.
حجم ملات مصرفی برابر یک‌سوم حجم دیوار است.
حجم ملات مصرفی برای فرش کف سنگ‌کاری با سنگ پلاک و سرامیک کف هم برابر 30 لیتر به ازاء هر مترمربع مساحت کف است.
حجم بتن مصرفی برای سقف آجری و سقف تیرچه بلوک برای سقف آجری برابر 500 لیتر به ازاء هر مترمربع مساحت سقف است. برای سقف تیرچه بلوک هم حجم ملات مصرفی برابر، 770 لیتر به ازاء هر مترمربع مساحت سقف محاسبه می‌شود.
تعداد آجرهای مورد نیاز برای هر مترمربع دیوار چینی
در این بخش منظور از آجر، آجر فشاری یا آجر ماشینی با ابعاد فشاری است.
- برای دیوار چینی به ضخامت 11 سانتیمتر هر مترمربع ۷۰ عدد آجر نیاز دارد.
- برای دیوار چینی به ضخامت 22 سانتیمتر هر مترمربع ۱۳۷ عدد آجر نیاز دارد.
- برای دیوار چینی به ضخامت 35 سانتیمتر هر مترمربع 217 عدد آجر نیاز دارد.
وزن حدودی آهن لازم در ساختمان‌های اسکلت فلزی هم برای هر مترمربع بنا، 25 تا 45 کیلوگرم آهن در اسکلت فلزی است.
محاسبه حجم آجر و ملات
محاسبه تعداد آجر یا سفال و مقدار ملات و سیمان از جمله مواردی است که در کارگاه‌های ساختمانی باید به سرعت انجام شود بنابراین فرمول‌های زیر کارآمدی زیادی دارند.
ضخامت دیوار×ارتفاع×طول = حجم دیوار
حجم دیوار ×۴/۳ = حجم آجر
حجم دیوار×۴/۱ = حجم ملات
عیار ملات یا بتن × حجم ملات یا بتن = میزان سیمان در آجرکاری دیوار
(حجم یک آجر یا سفال) / (حجم آجر) = تعداد آجر یا سفال
سخن آخر
تبدیل اندازه گیری طول، حجم، وزن یا مساحت وقتی در حین انجام کار خسته کننده و وقت گیر است. به همین دلیل هم ماشین حساب ها و اپلیکیشن های محاسبه کننده مصالح ساختمانی زیادی از فرمول محاسبه مصالح ساختمانی برای تخمین مقدار آجر، کاشی یا سیمان مورد نیاز برای انجام کار استفاده می‌کنند که باعث می‌شوند در وقت و هزینه صرفه‌جویی شود. وب‌سایت متری چند از جمله پیشگامان انجام آنلاین برآورد و تهیه برنامه ساخت است.
این سایت به منظور ارائه هرچه بهتر خدمات ساختمانی به مخاطبان خود، در گامی تازه، قیمت مصالح و تجهیزات ساختمانی را به صورت رایگان، دسته بندی شده، با نرخ به روز و استعلام شده از معتبرترین فروشندگان مصالح ساختمانی در اختیار ایشان قرار داده است.
سوالات کلیدی :
- محاسبه ملات دیوار چینی چگونه است ؟ برای محاسبه حجم ملات در دیوار چینی ابتدا باید نوع دیوار را مشخص کرد .
- محاسبه آنلاین مصالح ساختمانی چگونه است ؟ نرم افزار متری چند از جمله پیشگامان انجام آنلاین برآورد و تهیه برنامه ساخت می باشد .
