زلزله ویرانگر کرمانشاه در سال 1396، تلنگری تکان دهنده به جامعه مهندسی و سازندگان کشور بود که بار دیگر به اهمیت وال پست و یا وادار در ساختمان ها بنگرند.
وال پست، پروفیل های پنهانی هستند که در داخل دیوارها تعبیه میشوند و وظیفه مهم حفظ استحکام و پایداری دیوارها در برابر زلزله و باد را بر عهده دارند. متاسفانه، در زلزله کرمانشاه، به دلیل عدم رعایت اصول صحیح در اجرای وال پست ها، شاهد تخریب و فرو ریختگی بسیاری از دیوارها بودیم. از این رو در این مقاله ابتدا به تعریف وال پست و نقش آن در سازه ها می پردازیم. سپس به طور مفصل انواع مختلف وال پست، (قائم و افقی)، و مزایا و معایب هر کدام را تجزیه و تحلیل خواهیم کرد.
پیشنهادی: هزینه ساخت آپارتمان
مزایا و معایب وال پست
وال پست که از دو واژه “وال” به معنای دیوار و “پست” به معنای نگهبان تشکیل شده، المانی عمودی و یا افقی است که از جنس فولاد یا آلومینیوم ساخته میشود و در میان دیوارها تعبیه می گردد. این عنصر نقش ستونی پنهان را ایفا میکند و با انتقال بار وارده بر دیوار به اسکلت اصلی سازه، از آن در برابر لرزش های زلزله، بادهای شدید و سایر بارهای جانبی محافظت می نماید. مزایای وال پست یا وادار شامل موارد زیر است:
- افزایش استحکام و پایداری دیوارها:
وادار یا وال پست ها با انتقال بار وارده بر دیوار به اسکلت اصلی سازه، از ترک خوردن، ناپایداری و فرو ریختن دیوار در برابر باد، زلزله و سایر بارهای جانبی جلوگیری میکنند. این امر به ویژه در دیوارهای با دهانه بلند، دیوارهای باربر و همچنین در مناطقی که در معرض باد و زلزله شدید هستند، از اهمیت بالایی برخوردار است.
- مقاوم سازی ساختمان در برابر زلزله:
همانطور که در مورد قبل اشاره شد، وادارها نقش کلیدی در افزایش مقاومت ساختمان در برابر زلزله ایفا میکنند. با انتقال و توزیع صحیح نیروهای زلزله به اسکلت، از تخریب و فرو ریختگی دیوارها و در نهایت کل سازه جلوگیری میشود.
- ایجاد یکپارچگی در سازه:
وادارها با اتصال دیوارها به اسکلت، یکپارچگی و انسجام را در سازه افزایش میدهند. به این معنی که فشار و تنش به طور مساوی در کل سازه توزیع میشود و تمام اجزای ساختمان نیز به طور هماهنگ در برابر نیروهای وارده واکنش نشان میدهند.
- سازگاری با انواع اسکلت های ساختمانی:
وادارها با انواع اسکلت های ساختمانی مانند بتنی، فلزی و سازگار بوده و میتوان از آنها در هر نوع سازه ای استفاده کرد.
برای محاسبه آنلاین هزینه بازسازی روی گزینه مد نظر خود کلیک کنید
برای مطالعه : میلگرد حرارتی
با این حال، همانند هر المان دیگری، وادارها نیز در کنار مزایای متعدد، معایبی را نیز به همراه دارند که در این ادامه به چند مورد اشاره کرده ایم:
- افزایش هزینه ساخت:
یکی از اصلی ترین معایب وادارها، افزایش هزینه ساخت و ساز است. استفاده از این المان ها به معنای صرف هزینه بیشتر برای مصالح، اعم از پروفیل های فولادی یا آلومینیومی، اتصالات، و همچنین دستمزد نیروی کار متخصص برای نصب و اجرای آن هاست. این موضوع میتواند برای پروژه های ساختمانی با بودجه محدود، چالش برانگیز باشد.
- پیچیدگی در طراحی و اجرا:
طراحی و اجرای اصولی وادارها نیازمند دانش فنی و تخصص کافی است. انتخاب نوع وادار مناسب با توجه به شرایط سازه، محاسبات دقیق بارهای وارده، جانمایی صحیح وادارها، و اجرای ظریف و دقیق اتصالات، از جمله الزامات این فرآیند است. عدم دقت در هر یک از مراحل فوق می میتواند منجر به عملکرد نامناسب وادارها و در نهایت، به خطر افتادن ایمنی و پایداری ساختمان شود.
انواع وال پست
وال پست ها را میتوان بر اساس جهت قرارگیری به دو دسته کلی قائم و افقی تقسیم کرد:
– وادار قائم: نگهبان دیوار در برابر باد و زلزله
وادار قائم، متشکل از دو ستون عمودی و یک عضو افقی است که به شکل حرف H درآمده است. این نوع وادار، بارهای وارده بر دیوار را به طور مستقیم به فونداسیون یا ستون های اصلی سازه منتقل میکند و از این طریق، پایداری و مقاومت دیوار در برابر باد و زلزله به طور قابل توجهی افزایش می یابد. اما از انجایی که این نوع وادار به طور مستقیم به فونداسیون یا ستون های اصلی متصل میشود، آن را تبدیل به یک گزینه ایده آل برای دیوارهای بلند و در معرض بارهای سنگین میکند. وادار قائم معایبی نیز دارد. به دلیل استفاده از دو ستون عمودی و یک عضو افقی، وادار قائم فضای بیشتری را نسبت به سایر انواع وادارها اشغال میکند. همچنین ساخت، نصب و اجرای وال وادار قائم به دلیل پیچیدگی بیشتر، هزینه برتر از سایر انواع وادارهاست.
– وادار افقی: مهارکننده ای برای دیوارهای بلند
وادار افقی، متشکل از یک عضو افقی است که به طور عمود بر ستون ها یا دیوارهای جانبی اجرا میشود. هدف اصلی از اجرای وادار افقی، کاهش ارتفاع آزاد دیوارهای بلند (بیشتر از 3.5 متر) است. با تقسیم دیوار به بخش های کوچک تر، وادار افقی از خم شدن و ناپایداری دیوار در برابر بارهای جانبی مانند باد و زلزله جلوگیری میکند. این نوع وادار باید حداقل 1 متر از ستون فاصله داشته باشد تا از تغییر شکل نامناسب تیر در ناحیه مفصل جلوگیری شود.
پیشنهادی: هزینه بازسازی خانه
نحوه اجرای وال پست
وادارها نقش مهمی در استحکام بنا دارند، نحوه نصب شان هم خیلی حساس است. کوچک ترین اشتباهی در این کار میتواند مثل یک زنجیره ی ضعیف، کل سازه را به خطر بیندازد. در ادامه مراحل نصب وادار در اسکلت بتنی را برای شما شرح داده ایم:
- نقشه را دقیق بخوانید: ابتدا باید محل دقیق قرارگیری هر وادار یا وال پست طبق نقشه ای که مهندس طراحی کرده را پیدا کنید. ذره ای نباید از نقشه تخطی کنید.
- پلیت ها را محکم وصل کنید: قبل از اینکه بلوک ها را بچینید، باید پلیت های اتصال را در کف و سقف، صحیح و محکم سر جای خودشان نصب کنید. حواستان باشد که پلیت ها را باید با دقت و ظرافت کامل نصب کنید و از اتصالات محکم و مطمئن استفاده کنید.
- بلوک ها را ردیف کنید: بعد از نصب پلیت ها، نوبت به چیدن بلوک ها میرسد. از بست های مخصوص برای ردیف کردن بلوک ها استفاده کنید تا دو دیوار مجاور به طور دقیق و منظم به هم متصل شوند. یادتان باشد که باید فضایی را که قرار است وادار در آن نصب شود، خالی نگه دارید.
- اتصال پلیت ها به تیرها: اگر قبل از بتن ریزی پلیت ها را نصب نمیکنید، باید بعداً با استفاده از رول بولت، آنها را به تیرها از بالا و پایین محکم کنید. به هیچ وجه از میخ های فولادی 3 سانتی متری برای اتصال پلیت ها به جان تیرها استفاده نکنید. این میخ ها خیلی ضعیف هستند و نمیتوانند وزن و فشار وارده به وادارها را تحمل کنند.
- میلگردها را جوش دهید و ببندید: پس از ساخت دیوار، باید چهار میلگرد را به پلیت های اتصالی که قبلاً در کف و سقف تعبیه شده بودند، جوش دهید. سپس با سیم آرماتوربندی،میلگردها را به بست ها متصل کنید. این کار باعث میشود که میلگردها در جای خودشان محکم شده و از جابجا شدنشان جلوگیری شود.
- بتن ریزی را انجام دهید: در نهایت، قالب ها را در محل قرار داده و بتن را داخل قالب ها بریزید. بعد از اینکه بتن سفت شد، قالب ها را باز کنید و وادارها در اسکلت بتنی آماده اند!
اجرای وادار در اسکلت فلزی شباهت زیادی به اجرای آن در اسکلت بتنی دارد، اما به دلیل عدم وجود بتن در محل اتصال، وادارها به طور مستقیم به ستون ها و تیرهای فلزی با استفاده از جوشکاری متصل میشوند. این کار باید توسط یک جوشکار ماهر و با تجربه انجام شود تا از استحکام و کیفیت اتصال اطمینان حاصل شود.
برای محاسبه آنلاین هزینه ساخت روی گزینه مد نظر خود کلیک کنید
نکات قانونی وال پست
در حال حاضر، توجه به ایمنی و استحکام سازه ها بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است. زلزله، بادهای شدید و سایر بلایای طبیعی می‌توانند خسارات جانی و مالی جبران ناپذیری به بار آورند. به همین دلیل، رعایت الزامات و استانداردهای ساخت وساز نقش کلیدی در تضمین امنیت ساکنان و سلامت کلی ساختمان ایفا میکند.
استاندارد 2800 ایران در بندهای 4، 5 و 6 خود، به طور خاص به ضرورت مهار دیوارهای بلندتر از 1.8 متر می‌پردازد و استفاده از وادار را برای این نوع دیوارها الزامی می‌داند. همچنین طبق این استاندارد برای اجرای اصولی و صحیح وال پست ها، بایستی به موارد زیر توجه شود:
- طبق قانون، طول مجاز دیوار غیرسازه ای بین دو وال پست قائم نباید بیشتر از 6 متر یا 40 برابر ضخامت دیوار باشد.
- حداکثر ارتفاع مجاز دیوارهای غیرسازه ای مطابق قانون نباید از 3.5 متر تجاوز کند.
- به منظور اتصال محکم وادار به سازه اصلی ساختمان، لبه های قائم و افقی آنها باید به طور صحیح مهار شوند.
- لبه های افقی در دیوارهای غیرسازه ای، با کلاف یا ناوردانی فولادی نمره 6 مهار شوند.
- در اجرای وادارها، باید تمامی جزئیات و الزامات فنی مندرج در استاندارد 2800 به دقت رعایت شوند.
عدم توجه به الزامات قانونی و استانداردهای مربوط به اجرای وادارها میتواند پیامدهای ناگواری به دنبال داشته باشد. در چنین مواردی، مهندس ناظر پروژه به عنوان مسئول اصلی، مورد پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت.
جمع بندی
وال پست و یا وادار، نوعی پروفیل عمودی یا افقی است که از مصالح مختلف مانند فلز، بتن ساخته میشود و وظیفه اصلی آن تقویت دیوارها در برابر بارهای وارده و جلوگیری از ریزش آنها در شرایط بحرانی مانند زلزله است. با رعایت دقیق قوانین و استانداردها در انتخاب، طراحی و اجرای وادارها، میتوان گامی بلند در جهت ساختمانی امن و حفظ جان و مال انسان ها برداشت.
